Steunconcert 7 oktober 2023: programmaboekje
Programma
Instrumenten
Iris en Ann Eysermans
Vertalingen gregoriaans
Dankwoord
PROGRAMMA
1. SILENZIO E SCURO
Bells
"Deus in adiutorium meum intende" - gregoriaans
"Breve interludio" - phorminx
Antifoon "Regina caeli" en Psalm 149 - gregoriaans
"Breve interludio" - phorminx
"Una pastora" - organetto
2. SILENZIO
Das Lochamer Liederbuch (15de eeuw): "Benedicte - Almechtiger Got, Herr Jesu Christ" - organetto / clavissimbalum
Buxheimer Orgelbuch (15de eeuw): "O rosa bella" - clavissimbalum
"Interludio" - harp
Antifoon "Sancta Maria" - gregoriaans
"Interludio" - harp
Antifoon "Meditatio cordis mei" met Psalm 94 - gregoriaans
"Una pastora" - harp / organetto
3. SILENZIO
"Una brezza" - organetto
Hymnus "Maria, quae mortalium" - zang / harp
Buxheimer Orgelbuch: "Lardant desire" - clavissimbalum
"All'improvviso" - harp
"Una pastora" - clavissimbalum / harp / organetto
4. SILENZIO
"Preludio" - Epigonion
Codex Engelberg 314: "Inter Natus Mulierum" - organetto
Salve Regina (Traditionem Cisterciensem) - zang / organetto
"Una pastora" - organetto
Bells
Hymne: "Te Deum Laudamus" - Antifonarium 1244, Abdij van Nazareth, Lier -
Koor Sint-Cecilia, Vox gregoriana Berlarensis, Fa-si-nant
Gregoriaans: Antiphonale Monasticum (Solesmes, ed. 2007), Liber Hymnarius (Solesmes, ed. 2019)
Iris Eysermans: concept, zang, organetto, clavissimbalum
Ann Eysermans: Excalibur harp, Llanera harp, epigonion, phorminx
Met medewerking van de koren: Sint-Cecilia, Vox gregoriana Berlarensis, Fa-Si-nant
INSTRUMENTEN
Phorminx (ongeveer 1500 v. Chr.)
De phorminx is een van de oudste Griekse snaarinstrumenten. Ze behoort tot de familie van de lyra en de kithara. De phorminx is een klein instrument met twee tot zeven snaren en het werd gebruikt om zangers te begeleiden. Uit verschillende bronnen weten we dat dit instrument rijkelijk werd versierd met goud en ivoor.
Epigonion triangular (ongeveer 400 v. Chr.)
De Epigonion behoort tot de familie van de psalterion en de harp. Het is een soort "Griekse harp": een groter snaarinstrument met het grootste aantal snaren voor die periode. De epigonion werd zowel als solo-instrument gebruikt als voor begeleiding van zang.
Excalibur harp
Deze harp is een moderne harp met kleppen. Het instrument heeft een krachtige, rijke en uitgebalanceerde klank.
Llanera harp
De akoestische Llanera ontstond op vraag van de beroemde Colombiaanse harpist Edmar Castaneda. De harp heeft een aparte ronde, volle klank door het gebruik van nylonsnaren.
Clavissimbalum (Gregor Bergmann, 2021)
Dit instrument is de (draagbare) voorloper van het klavecimbel. Het instrument werd gebruikt in de late middeleeuwen en de overgang naar de renaissance (14de-15de eeuw).
Het clavissimbalum heeft een klein bereik van slechts twee en een half octaaf. Het heeft een open klankkast en geen dempers waardoor de klank op een schitterende, open manier samensmelt in de ruimte.
Portatief orgel / organetto (Stephan Keppler, 2017)
Een organetto is een klein draagbaar orgel. Je bespeelt het instrument met enkel met de rechterhand. De linkerhand is nodig voor de bediening van de balg: de aanvoer van de wind. Je blaast als speler zelf "lucht" in het orgel. Zoals het clavissimbalum heeft het organetto ook een klein bereik van twee en een half octaaf.
Dit organetto is gebouwd naar een afbeelding van Francesco Landini (14de eeuw). Het portatief is een typisch Laat-Middeleeuws instrument. Het verschijnt uitgebreid in de iconografie tussen de 11de en de 15de eeuw.
TEKSTEN GREGORIAANS
Vertalingen: Luc Vermeulen
Deus in adiutorium
Deus in adiutorium meum intende:
Domine ad adiuvandum me festina.
Glória Patri et Fílio et Spirítui Sancto,
sicut erat in princípio et nunc, et semper,
et in sǽcula sæculórum. Amen.
God, kom mij te hulp.
Heer, haast U mij te helpen.
Eer aan de Vader en de Zoon en de Heilige Geest
zoals het was in het begin en nu en altijd en in de eeuwen der eeuwen.
Amen
Antifoon - Regina caeli
Regína caeli, laetáre, allelúia,
quia quem meruísti portáre, allelúia,
ressurréxit sicut dixit, allelúia;
ora pro nobis Deum,
Koningin van de hemel, verheug je, loof de Heer,
want hij die je waardig was te dragen, loof de Heer,
is opgestaan, zoals hij gezegd heeft, loof de Heer,
bid voor ons tot God, loof de Heer
Psalmus 149
Alleluia
1 cantate Domino canticum novum
laus eius in ecclesia sanctorum
2 laetetur Israhel in eo qui fecit eum
et filii Sion exsultent in rege suo
3 laudent nomen eius in choro
in tympano et psalterio psallant ei
4 quia beneplacitum est Domino in populo suo
et exaltabit mansuetos in salute
5 exsultabunt sancti in gloria
laetabuntur in cubilibus suis
6 exaltationes Dei in gutture eorum
et gladii ancipites in manibus eorum
7 ad faciendam vindictam in nationibus
increpationes in populis
8 ad alligandos reges eorum in compedibus
et nobiles eorum in manicis ferreis
9 ut faciant in eis iudicium conscriptum
gloria haec est omnibus sanctis eius
Psalm 149
Loof de Heer
1 Zing voor de Heer een nieuw gezang,
zijn lof klinke in de bijeenkomst van de heiligen;
2 Israël verheuge zich in Hem die hem geschapen heeft;
en laten de zonen van Sion juichen om hun Koning
3 Loven zij zijn Naam in koordans
laten zij bij tamboerijn en harp zingen voor Hem
4 want De Heer heeft behagen gevonden in zijn volk
Hij zal de zachtmoedigen verheffen met heil
5 Juichen zullen de heiligen in hun glorie
zij zullen zich verheugen in hun legersteden
6 lofzangen voor God in hun keel,
en tweesnijdende zwaarden in hun handen.
7 om te voltrekken wraak aan de naties
beschimping voor de volkeren
8 om hun koningen te ketenen met voetboeien,
en hun edelen met ijzeren handboeien
9 zodat zij aan hen het geschreven recht voltrekken
de glorie is dit voor al zijn heiligen
Antifoon - Sancta Maria
Sancta Maria, succurre miseris,
luva pusillanimes,
refove flebiles,
ora pro populo,
interveni pro clero,
intercede pro devoto femineo sexu:
sentiant omnes tuum iuvamen,
quicumque invocant tuum nominem.
Heilige Maria, snel de behoeftigen ter hulp,
help de ontmoedigden,
sterk die wenen,
bid voor het volk,
pleit voor de clerus,
doe een goed woord voor het toegewijde vrouwelijk geslacht.
Mogen allen je hulp ervaren
die, wie dan ook, je naam aanroepen.
Antifoon - Meditatio cordis mei
Meditatio cordis mei in conspectu tuo semper:
Domine adiutor meus, et redemptor meus.
De overweging van mijn hart staat U steeds voor ogen:
Heer, mijn helper en mijn vrijkoper.
Hymne - María quae mortálium
María quae mortálium
preces amánter éxcipis,
rogámus ecce súpplices,
nobis adésto pérpetim.
Adésto, si nos críminum
caténa stringit hórrida;
cito resólve cómpedes
quae corda culpis ílligant.
Succúrre, si nos sǽculi
fallax imágo péllicit,
ne mens salútis trámitem,
oblíta caeli, déserat.
Succúre, si vel córpori
advérsa sors impéndeat;
fac sint quiéta témpora,
aetérnitas dum lúceat.
Tuis et esto fíliis
tutéla mortis témpore,
ut, te iuvánte, cónsequi
perénne detur prǽmium.
Patri sit et Paráclito
tuóque Nato glória,
qui veste te mirábili
circumdedérunt grátiae.
Amen.
Maria jij die de gebeden van de sterfelijken
met liefde aanneemt,
zie, wij vragen je nederig:
blijf ons altijd nabij.
Blijf ons nabij als de verschrikkelijke
keten van onze zonden ons omknelt,
maak snel de boeien los
die onze harten in zonden vasthouden
Snel ons ter hulp als een verraderlijk
beeld van een werelds bestaan ons verleidt,
opdat onze geest de weg van het heil
- de hemel vergeten - niet verlaat.
Snel ons ter hulp, zeker als een vijandig lot
het lichaam bedreigt;
maak dat het rustige tijden zijn,
terwijl de eeuwigheid oplicht
En wees voor je kinderen
beschermster in het moment van de dood,
opdat, met jouw hulp, het mogelijk wordt
de eeuwige beloning te verwerven
Aan de Vader en de Geest
en uw Zoon, zij eer
Zij die jou met een prachtig kleed
van genade omgord hebben.
Amen
Antifoon - Salve Regina
Salve, Regina,
Mater misericordiae,
vita, dulcedo,
et spes nostra, salve.
Ad te clamamus exsules
filii Hevae,
ad te suspiramus,
gementes et flentes
in hac lacrimarum valle.
Eia, ergo, advocata nostra,
illos tuos misericordes oculos
ad nos converte;
et Jesum, benedictum fructum ventris tui,
nobis post hoc exsilium ostende.
O clemens, o pia,
O dulcis Virgo Maria.
Wees gegroet, koningin,
moeder van genade;
ons leven, onze vreugde
en onze hoop, wees gegroet.
Tot u roepen wij, ballingen,
kinderen van Eva;
tot u smeken wij,
zuchtend en wenend
in dit tranendal.
Daarom dan, onze voorspreekster,
keer uw barmhartige ogen naar ons;
en toon ons na deze ballingschap
Jezus, de gezegende vlucht van uw schoot.
O barmhartige, o liefdevolle,
o zoete maagd Maria.
Hymne - Te Deum Laudamus
Te Deum laudámus: te Dóminum confitémur.
Te aetérnum Patrem omnis terra venerátur.
Tibi omnes ángeli, tibi caeli et univérsae potestátes:
Tibi chérubim et séraphim incessábili voce proclámant:
Sanctus, Sanctus, Sanctus
Dóminus Deus Sábaoth.
Pleni sunt caeli et terra maiestátis glóriae tuae.
Te gloriósus Apostolórum chorus, te prophetárum laudábilis númerus,
Te mártyrum candidátus laudat exércitus.
Te per orbem terrárum sancta confitétur Ecclésia,
Patrem imménsae maiestátis;
venerándum tuum verum et únicum Filium;
Sanctum quoque Paráclitum Spiritum.
Tu rex glóriae, Christe.
Tu Patris sempitérnus es Filius.
Tu, ad liberándum susceptúrus, hóminem,non horruisti Virginis úterum.
Tu, devícto mortis acúleo, aperuisti credéntibus regna caelórum.
Tu ad déxteram Dei sedes in glória Patris.
Iudex créderis esse ventúrus.
Te ergo quáesumus, tuis fámulis súbveni, quos pretióso sánguine redemisti.
Aetérna fac cum sanctis tuis in glória numerári.
Salvum fac pópulum tuum, Dómine, et bénedic hereditáti tuae.
Et rege eos, et extólle illos usque in aetérnum
Per singulos dies benedicimus te; et laudámus nomen tuum in sáeculum, et in sáeculum sáeculi.
Dignáre, Dómine, die isto sine peccáto nos custodire.
Miserére nostri, Dómine, miserére nostri.
Fiat misericórdia tua, Dómine, super nos, quemádmodum sperávimus in te.
In te, Dómine, sperávi: non confúndar in aetérnum.
U, God, loven wij.
U, Heer, prijzen wij.
U, eeuwige Vader, eert heel de aarde.
Tot U roepen alle engelen, tot U de hemelen en alle machten.
Tot U roepen Cherubijnen en Serafijnen, die zonder ophouden zingen:
Heilig, heilig, heilig de Heer, de God der hemelse machten.
Vol zijn hemel en aarde van uw grote heerlijkheid.
U looft het roemvol koor der apostelen,
U het lofwaardig getal der profeten.
U looft de blanke stoet der martelaren, U prijst de heilige kerk over heel de aarde:
U, Vader, onmetelijk in majesteit
U, eniggeboren Zoon, waarachtig en hoog verheven,
U, Heilige Geest, de Vertrooster.
Gij, Christus, Koning der glorie,
Gij zijt de eeuwige Zoon van de Vader.
Gij, die om de mens verlossing te brengen, geen vrees hebt gehad voor de schoot van de Maagd.
Gij, die de prikkel van de dood hebt overwonnen en voor de gelovigen het hemels Rijk hebt geopend.
Gij zit aan Gods rechterhand in de glorie van de Vader,
Gij zult als rechter komen, zoals wij geloven.
U dan smeken wij: kom uw dienaars te hulp, die Gij door uw kostbaar bloed hebt gered.
Laat ons geteld worden onder uw heiligen in de eeuwige heerlijkheid.
Red, Heer, uw volk en zegen uw erfdeel, hoed hen en draag hen voor immer.
U willen wij prijzen, iedere dag, uw Naam verheerlijken voor altijd.
Wees genadig, Heer, spaar ons deze dag voor de zonde.
Ontferm U over ons, Heer, ontferm U over ons.
Laat uw barmhartigheid neerdalen over ons, zoals ons vertrouwen uitgaat naar U.
Op U, Heer, is onze hoop gevestigd, beschaam ons niet in eeuwigheid.
TOT SLOT
Ik wil graag de volgende mensen extra bedanken: Ann Eysermans, Marc en Romain Verreydt en Marc Mees voor het samen waarmaken van dit project. Ik dank ook het Liers Genootschap voor Geschiedenis, de parochie en iedereen die mee geholpen heeft de afgelopen weken. Dank aan Luc Vermeulen voor de vertalingen en duiding van het gregoriaans. Extra dank aan de koren voor de enorme inzet en fijne samenwerking: Sint-Caeciliakoor, Vox gregoriana Berlarensis en Fa-Si-nant.
Dank aan jullie en iedereen die het concert mee steunt naar volgend jaar toe.
Iris.